Centar za integraciju Roma: Položaj mladih u Srbiji – zapošljavanje

Prema podacima za 2013. godinu na nivou EU25 (Zemlje članice Evropske unije, tada 27 država članica) nezaposlenost mladih uzrasta 15 do 24 godine je iznosila 23,4%, dok je u avgustu 2014. godine u Republici Srbiji ona iznosila 41,7% za mlade uzrasta 15 do 24 godine, odnosno 33,27% za mlade uzrasta 15 do 30 godina. Pored toga, problem je i to što su mladi u Republici Srbiji neaktivni na tržištu rada. U avgustu 2014. godine, stopa neaktivnosti mladih uzrasta 15 do 24 godine iznosila je 71,2%, dok je za uzrast 15 do 30 godina stopa neaktivnosti iznosila 52,87%. U Republici Srbiji prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u 2013. godini zabeleženo je da 19,7% mladih uzrasta 15 do 24 pripada NEET28 (nisu zaposleni, u obrazovanju ili obuci)) kategoriji mladih.

Stopa nezaposlenosti je najveća za uzrast 15 -24 godine, a to je upravo uzrast u kome postoji najveća razlika u stopi zaposlenosti između mladih žena i muškaraca. Stopa dugoročne nezaposlenosti u ovoj uzrasnoj grupi za žene je 28, a za muškarce 24, dok je stopa neaktivnosti za žene 78, a za muškarce 66. Mlade žene čine polovinu mladih u Srbiji i njihova pozicija je različita u odnosu na mlade muškarce na tržištu rada. Mlade žene su znatno više izložene diskriminaciji pri zapošljavanju, prvenstveno zbog rađanja, ali i seksualnom uznemiravanju (Poverenik za zaštitu ravnopravnosti, 2013, Godišnji izveštaj).

Prema poslednjem popisu stanovnistva u Srbiji broj mladih do 15 godina (1.025.278, iznosi 14,3% ukupne populacije) i starijih preko 65 godina (1.250.316, odnosno 17,4 %), sa akcentom da će do 2050. rasti broj starijih preko 65 godina do 25 %. Dok se romska zajednica u Srbiji smatra najmlađom populacijom. Prosečna starost romske zajednice u Srbiji prema poslednjem popisu 2011. je 28,3 godine.

Obrazovanje Roma i Romkinja

Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2011. godine, broj Roma uzrasta od 0-39 godina iznosi čak 104.951, dok broj mladih između 15-35 godina čini 47.646 Roma od ukupno 147.604.
Procenat Roma sa završenim osnovnim obrazovanjem, prema popisu stanovništva iz 2002. godine, iznosio je 29,01 %, a prema poslednjem popisu iz 2011. zvanični podaci pokazuju da je 33,33 % Roma sa završenom osnovnom školom. Takođe, poslednji popis stanovništva iz 2011. godine pokazuje da se procenat Roma sa završenom srednjom školom povećao sa 7,81 % na 11,54 % što i dalje čini jako nizak nivo.

Tabela: Uporedni prikaz visoko obrazovanje mladih Roma (popis 2002/2011)

Pored afirmativnih mera za upis romskih učenika u srednje škole i na fakultete, neophodno je da država i civilni sektor obezbede i adekvatan sistem podrške mladima nakon obrazovnog ciklusa, a prilikom zapošljavanja. Nezaposlenost mladih ljudi, posebno Roma i Romkinja, bitno utiče na nemogućnost njihovog socijalnog i ekonomskog osamostaljivanja. Neophodno je inicirati posebne programe za podsticanje zapošljavanja mladih.