Valjevo Sva najnovija dešavanja i vesti vezane za kolubarski okrug i grad Valjevo možete naći na jednom mestu.
Prema poslednjim merenjima aparata za uzorkovanje PM 10 čestica, indexi kvaliteta vazduha izmereni na lokaciji Zavoda za javno zdravlje, 1. i 2. novembra, prešli su iz crvene u ljubičastu zonu, koja se karakteriše kao – ” VRLO NEZDRAVA”!
Koncentracija PM 10 čestica, kao respirabilnih fino suspendovanih čestica štetnih po pluća i zdravlje, bila je u sredu i četvrtak čak dva i po puta veća od graničnih vrednosti. Rezultat merenja koncentracije PM 10 čestica za sredu, 1. novembra bio je 112 μg/m3 (granična vrednost je 50 μg/m3), a index vazduha tog dana bio je 224 (od 201-300 se karakteriše kao “vrlo nezdrav” u tabelama aerozagađenja). U četvrtak su merenja bila još gora po nas Valjevce. Koncentracija PM 10 čestica bila je 130 μg/m3, što je više od dva i po puta prekoračenja granične vrednosti, dok je index kvaliteta vazduha iznosio 260, što je bliže crnoj “opasnoj” zoni (index koji prelazi 300 označen je crnom bojom u tabelama i takav kvalitet vazduha karakteriše se kao “opasan”).
Istim danima su vrednosti koncentracije tri zagađujuća parametra SO2, NO2 i čađi na tri lokacije u gradu (Dom zdravlja, V puk, Novo naselje) bili u granicama normale, sa dobrim indexom kvaliteta vazduha. Dakle, tu smo još u zelenoj zoni. Vrednosti koncentracije čađi jesu naglo počele višestruko da prekoračuju granične vrednosti 25. oktobra, kada je zabeležen nagli pad temperature, ali su bile i dalje su u granicama normale. Zabrinjavaju podaci koje dobijamo sa novog aparata smeštenog u Zavodu, koji tek od ove grejne sezone i samo na toj lokaciji meri koncentraciju PM 10 čestica. U ponedeljak, 6. novembra stižu nam u popodnevnim časovima rezultati merenja za petak, 3. novembar i subotu, 4 novembra. Da li nam se posle ljubičastog, crno piše?
(Foto: Miroslav Jeremić)
Grubo suspendovane čestice PM 10, kao jedni od najopasnijih zagađivača u vazduhu, potiču od izduvnih gasova motornih vozila i industrijskih postrojenja, cementara, termoelektrana, produkt su sagorevanja drveta, deo su prašine sa gradilišta i deponija, kao i vetrom podignutih prašina i požara. U prirodnom okruženju, postoji nekoliko izvora koji emituju PM 10 čestice, a to su sveće, lakovi za kosu i peći u domaćinstvima. PM 10 sčestice prilikom udisanja napadaju ljudski respiratorni sistem, utiču na njegovu otpornost i deponuju se u alveolama i najdubljim delovima pluća. Ove čestice izazivaju i osnažuju astmu, bronhitis i druga oboljenja pluća. Samim tim smanjuje se ukupna otpornost organizma. Iako PM 10 napadaju celokupnu ljudsku populaciju, njihovim udisanjem i deponovanjem u plućima najviše su ugrožena deca, trudnice, stare i bolesne osobe. Pored toga što oštećuju zdravlje, PM 10 čestice umanjuju i vidljivost tokom dana, stvarajući izmaglicu, koja se često prepoznaje kao smog.
U zemljama Evropske unije koncentracija frakcija respirabilnih, grubih i finih čestica – PM10, prati se u okviru redovnog monitoringa. Važeća regulativa u EU propisuje srednju dnevnu vrednost za PM 10 od 50 μg/m3, koja ne sme biti prekoračena više od 35 dana godišnje. U našoj zemlji je 2009. godine usvojen Zakon o zaštiti vazduha, a Uredba o monitoringu i uslovima za kvaliteta vazduha 2010. godine, što je omogućilo harmonizaciju naše sa važećom regulativom Evropske unije u oblasti monitoringa i upravljanja kvalitetom vazduha. Umesto ukupnih suspendovanih čestica, Zakon i Uredba uvode monitoring PM 10 čestica, analizu teških metala i benzo(a)pirena iz prikupljenih uzoraka. Većina zemalja iz našeg regiona uskladila je svoju zakonsku regulativu sa Evropskom unijom i odavno je uspostavila adekvatne monitring mreže za praćenje aerozagađenja uključujući monitoring PM10 , a poslednjih godina i monitoring još sitnijih PM 2.5 čestica. Posledice velikog unošenja ovih čestica dijametra ≤ 2,5 μm u pluća obično završavaju sa hospitalizacijom, a u ekstremnim slučajevima i sa smrću. Ove čestice mogu da izazovu negativne efekte po zdravlju i pri kratkim izlaganjima od samo jedan dan, a pogotovu pri dugim izlaganjima od godinu i više dana. Fine suspendovane čestice PM 2.5 često su prisutne u procesima kao što je korozija, prašenje, oštećivanje vegetacije ili pri lošoj vidljivosti.
Smatra se da kvalitet vazduha u urbanim sredinama ima veći uticaj na zdravlje stanovništva nego
ostali faktori životne sredine, a da zagađivači ambijentnog vazduha predstavljaju jedan od najznačajnih uzroka zdravstvenih problema uopšte. Prema podacima Svetske Zdravstvene Organizacije još iz 2003. godine, u svetu se godišnje usled aerozagađenja dogodi preko 2.7 miliona smrtnih slučajeva. Mnogi od štetih zdravstvenih efekata potiču od povećane koncentracije čestica koje iz ambijentnog vazduha dospevaju udisanjem u organizam.
U velikoj evropskoj studiji, koja se bazira na podacima iz 29 gradova Evrope, procenjen je porast
ukupnog moratliteta je 0.6 % , dok procenjen porast kardiovaskularnog mortaliteta iznosi 0.76% za porast koncentacije PM 10 za 10 μg/m3.
(Foto: Miroslav Jeremić)
Postoji niz propisa koji su uspostavljeni u skoro svim razvijenim zemljama, pa i kod nas, kojim se reguliše generisanje ili emisija suspendovanih čestica, njihove maksimalno dozvoljene koncentracije, kao i planovi kako se sadržaj ovih čestica može smanjiti. Neophodna je identifikacija izvora zagađenja ili rizika, kontrola emisije suspendovanih čestica u saobraćaju, postojanje postrojenja za prečišćavanje otpadnih gasova od suspendovanih čestica, među kojima su najpoznatiji odprašivači ili “skruberi”, zatim pravljenje tzv. vodenih zavesa i vlaženje površina koje stvaraju PM čestica, kao vrlo efiksnih postupaka za sprečavanje širenja suspendovanih čestica, preventivnih mera u segmentima značajnim za zaštitu vazduha od zagađivanja, informisanje javnosti i davanje preporuka za ponašanje u slučajevima povećanog zagađenja vazduha, praćenje trendova koncentracija na određenim lokacijama, procena izloženosti populacije, i nezaobilazna kontrola imisije i emisije na bazi zakonskih obaveza.
Projekat „Da Valjevo prodiše!”, koji se sufinansira iz budžeta Grada Valjeva, bavi se temom aerozagađenja, ukazivanjem na problematiku zagađenosti vazduha u Valjevu, koje je svake zime na listi Top 3 grada, čiji građani udišu najotrovniji vazduh u Srbiji. Zatim, naporima koje Grad Valjevo ulaže da se taj problem reši, odlukama i projektima gradskog rukovodstva i JP „Toplana”, vezanih za smanjenje emisije štetnih gasova, posledicama koje takav vazduh ima po zdravlje, kao i podizanju svesti o težini i važnosti problema svih naših sugrađana, koji su najbitnija karika u celom poduhvatu nazvanom „Da Valjevo prodiše!“.
