U MODERNOJ GALERIJI VALJEVO DELA LAZARA VOZAREVIĆA, SLIKARA KOJI JE U SVOM DELU PROMIŠLJAO VREME PROŠLO, SADAŠNJE I BUDUĆE!

Intrigantna pojava posleratne umetnosti Lazar Vozarević se po snažnoj umetničkoj viziji udruženoj sa vanrednim talentom izdvaja kao osobena ličnost u vreme rađanja srpskog modernizma, kao jedan od onih stvaralaca koji su nove puteve razvoja stvarali, a ne samo sledili. Dovoljno smeo, hrabar i nepomirljiv, da najavljuje nove procese, zanesen Pikasom i srednjovekovnom freskom, promišljao je u svom delu vreme prošlo, sadašnje, ali i buduće i izrazitim osećajem za tradiciju pokazao svoju percepciju nacionalne umetnosti u budućnosti, te njegovo stvaralaštvo, protokom vremena sve više dobija na aktuelnosti. Razrešivši mnoge likovne probleme svog vremena, njegovo slikarstvo daje puno odgovora, ali svojom zagonetnošću otvara još više novih pitanja!

Ovo bi bila neka srž priče o liku i delima slikara Lazara Vozarevića, čije je 41 delo predstavljeno u Modernoj galeriji Valjevo. Radovi su pretežno iz kolekcije galerije koja s ponosom punih 50 godina nosi njegovo ime u njegovom rodnom gradu u Sremskoj Mitrovici, a jedan deo čine dela iz privatne kolekcije Zorana Popovića. Kako je na otvaranju istakla Marija Đurić, v. d. direktor Moderne galerije Valjevo, izložba je rezultat saradnje dve galerije i svojevrsno je svedočanstvo uspešno realizovane ideje o decentralizaciji umetnosti i kulture, saradnji različitih institucija i privatnog sektora. Kako je otkrila, od ponedeljka, 5. juna, galerija” će otvoriti izložbu slika i crteža Ljube Popovića iz stalne postavke Moderne galerije Valjevo uz dopuštenje Muzeja savremene umetnosti, Narodnog muzeja Srbije i dva privatna kolekcionara d ustupe Ljubina dela za izložbu kojom će galerija u Sremskoj Mitrovici obeležiti jubilarnu, 50. godinu postojanja.

Marija Vukajlović, istoričar umetnosti galerije “Lazar Vozarević”, autor teksta u katalogu izložbe i izuzetan stručnjak za dela koja su predstavljena valjevskoj publici, otkrila je da je otvaranje ove izložbe u valjevskoj galeriji deset godina u pripremi, pregovorima, a da je glavni problem za njenu realizaciju ležao u dilemi da li Vozarević ima taj nadrealizam u svom slikarstvu, da li  ima to magično, da li ima opravdanja da bude na zidovima ove galerije.

“Odgovorno tvrdima da Lazar Vozarević i njegova dela zaista zaslužuju da se nađu u ovom hramu umetnosti koji je posvećen nadrealizmu odnosno, magičnom slikarstvu. Lazar Vozarević  je slikar koji je stvarao posle Drugog svetskog rata i jedan od najznačajnijih predstavnika našeg modernizma, ali ono što bih istakla, je da on nije samo predstavnik modernizma, on je jedan od onih koji je utirao puteve modernizma, koji je te procese stvarao, a ne sledio. Jedan od malobrojnih, pored Lubarde, koji je zaista stvorio taj stil odnosno promenio sintaksu , jezičku strukturu slike posle Drugog svetskog rata i to u vreme kada je zaista bila velika diktatura u umetnosti, da tako kažem, od partije nametnuta, umetnost koja je morala biti usklađena sa ideologijom, nije smelo da se slika u “duhu buržoaske propale  i trule umetnosti kapitalizma”, podsetila je Marija Vukajlović.

Vozarevićev mentor na Akademiji bio je Milo Milunović koji je imao iskustva u fresknom slikarstvu i preneo je na generacije kojima je predavao tu ljubav, ne samo prema našem srednjevekovnom, nego uopšte, helenističku nit je provukao i uvukao u modernu umetnost, koja je i sama nastajala time što se inspirisiala klasičnim primerima antičke umetnosti. U to vreme, napuštajući Pikasov uticaj, Vozarević dolazi do individualnog stila i okreće se srednjevekovnnim temama iz naših crkava, manastira.

“Gotovo da je bio opsednut sa tim svetom koji je nalazio u našim crkvama, na ikonama jer je govorio kako je svoje likove pozajmio odnosno preuzeo sa ikona, da su to građani sveta kome je i sam želeo da pripada. Često je isticao da umetnik ne može biti umetnik ako nema svoj svet. On je svoj svet izgradio od tih elemenata koji su činili naše etničko poreklo i to je ono što je prenosio svojim studentima kao profesor na Likovnoj akademiji. Ako želimo da budemo punopravni članovi društva odnosno sveta moramo da govorimo vlastitim dijalektom u umetnosti, da se vraćamo tradiciji, da je uklapamo u moderne tokove da je iskoristimo kao vid inovacije koja će doneti novi kvalitet, govorio je Vozarević”, a publici je prenela istoričarka umetnosti galerije koja nosi njegovo ime.

Na izložbi su prikazani i radovi nastalih pedesetih godina prošlog veka, kada je umetnik krenuo u novu avanturu, slikarstvo enformela i postenformela, koja je donela veliku promenu u njegovom stilskom izrazu, gde se na radivoma mogu videti metalne nitne, okovi oko ikona (metal i ulje na platu, trodimenzionalni kvalitet).

“Ono što je magično, ono što je nestvarno u njegovim slikama jesu te izmišljene ličnosti koje deluju svojim autoritetom kao svetitelji sa zidova naših crkava, oni deluju kao svevideći, oni poniru u našu unutrašnjost, naše biće i ono što je Vozarević posebno hteo da naglasi, što je često pominjao, jeste da se umetnost sve više približava jednoj istini, istini koja se bavi psihologijom ljudi na naučni način ili psihoanalizi. To je nešto što ga je inspirisalo da istraži taj unutrašnji, nesvesni deo ljudske prirode, što je bilo u saglasnosti sa filozofijom egzistencijalizma, koja je sumnjala u sve, karakteristično za pedesete godine za sve oblasti umetnosti”, otkrila je Vukajlović govoreći o umetniku čije su slike izuzetno promišljene, duboko proživljene!

Kako je na samom kraju svog obraćanja poručila, Vozarević je dao puno srpskoj kulturi, pored toga što se obratio prošlosti, obratio se i budućnosti, pokazao nam kako se treba obraćati tradiciji i kako treba budućnost stvarati!

Direktor galerije “Lazar Vozarević” Milan Marinković upoznao je posetioce Moderne galerije Valjevo, među kojima su bili i gradonačelnik Lazar Gojković i ministar informisanja Vlade Republike Srbije Mihailo Jovanović o aktivnostima galerije na rekonstrukciji prostora, za koji tvrdi da je trenutno jedan od najkvalitetnijih izložbenih prostora u zemlji, kao i o činjenici da galerija poseduje 80 umetničkih dela Lazara Vozarevića koja su restaurirali, vratili im stari sjaj i kao takva, sva su proglašena za kulturno dobro. Za kraj je otkrio da je u pripremi monografija o ovom izuzetnom umetniku koja bi trebalo da bude promovisana u oktobru kada će biti priređena i velika izložba povodom jubileja, pola veka od osnivanja galerije.

 

B.M.