Litijumski konkvistadori pred našim vratima?

Pred Valjevcima je nova Kolubarska bitka, ona novijeg doba, ekološka. Za neprijatelja je označena kanadska kompanija Euro Lithium Inc, koja je unazad godinama obavljala brojna ispitivanja rudnog bogatstva u valjevskom kraju, otkrila da se nalazimo na dragocenom nalazištu litijuma i borata i traži investitora za ekspolataciju. Valjevska javnost je za potencijalni rudnik litijuma i borata u svojoj avliji i preteću ekološku katastrofu saznala tek pre desetak dana, zahvaljujući slučajnom saznanju Tatjane Radić Milutinović, meštanke Robaja, sela kojem bi eventualni površinski kop rudnika bio maltene preko plota. Njena “litijumska bomba” zapalila je društvene mreže, obznanila je brojne zvanične podatke, mape i planove kompanije Euro Lithium koja je, ispostaviće se, 2015. godine otvorila svoju podružnicu Euro Lithium Balkan sa sedištem u Divcima. Priča o litijumu i mogućem rudniku u našem komšiluku od Tatjanine objave ne samo da ne jenjava, već se zahuktava.

Sa zvaničnog sajta kompanije Euro Lithium Inc. (https://www.eurolithium.com/valjevo)

Lepo je čuti kada velike svetske kompanije otkriju da je u vašem kraju najbogatije nalazište određene rude na evropskom kontinentu, da to može da donese profit, otvori nova radna mesta itd. Ali, problem je što je ovde reč o litijumu, koji može biti štetan po životnu sredinu i zdravlje svih nas. Mnogi Valjevci ni slutili nisu da njihov kraj leži na velikom bogatstvu litijuma i borita, ali sa prvim saznanjima da su već završena brojna ispitivanja i da je moguć projekat eksploatacije, reakcije sugrađana su takve da su spremni za bunu protiv litijumskih konkvistadora. Valjevce plaši da nam sleduje nastavak planiranog rudarskog scenarija u komšijskom lozničkom kraju i da je, ustvari, reč o početku formiranja jednog velikog rudarskog basena koji se prostire od Loznice do Uba, pa čak i do Lazarevca.

Podaci o lokalitetima sa rudarskim istraživanjima u našem okrugu / Izvor: www.mre.gov.rs

Tehnički izveštaj o proceni mineralnih resursa i preliminarna procena ekonomičnosti nalazišta litijuma i borata kod Valjeva, objavljeni su u dokumentu koji se može pronaći na zvaničnoj stranici kompanije Euro Lithium. U tom izveštaju se navodi da su prva ispitivanja i bušenja u našem kraju vršena još 1997, pa 2003. godine i to od strane kompanije Rio Tinto, koja je ispitivanje obavila u pet bušotina. Dalje piše da je Rio Tinto napustio potragu. Potom su Euro Lithium i njegova kompanija prethodnica LithiumLi izveli brojna istraživanja i programe temeljnog bušenja na području “Valjevo” od 2011. godine

“Tokom nekoliko kampanja između 2011. i 2019. godine, Euro Lithium i njegovi prethodnici su ukupno izbušili 25 rupa (10.874,2 m) na području Valjeva za koje je dobijena dozvola i 5 rupa (1.898,5 m) koje su bušene na teritoriji Ljiga. To je pored 5  izbušenih rupa (1.391,4m) koje je na području Valjeva obavio 2003. godine Rio Tinto. U svim bušotinama između 2011. i 2019. godine na teritoriji Valjeva za koje je dobijena dozvola pronađeni su značajne nivoi mineralizacije litijuma i borata”, piše između ostalog u tehničkom izveštaju.

Mapa sa prikazom bušotina (crne tačke) koja je prezentovana u Tehničkom izveštaju

Prema podacima iz izveštaja, ispitivanja su vršena na području “Valjevo”, “Ljig” i “Valjevo Sever” površine 274,64 km2, a rezerve litijuma i borita su pronađene na teritoriji površine 4 km2 koja je “podložna površinskom kopu”. Za potrebe rudnika litijuma i borita u valjevskom kraju, navedeno je da je potrebno ukrštanje i izmeštanje pruga i puteva, skretanje delova toka reke Kolubare, rušenje stambenih i drugih zgrada, izmeštanje strujnih vodova…

Kompanija Euro Lithium je za Samit sirovina (The Raw Materials Summit) koji je održan online krajem septembra 2020. godine uradila prezentaciju u kojoj je predočeno da bi počev od 2025. godine, Valjevo moglo da “ispuni jaz u snabdevanju litijumom u EU i ublaži moguće šokove u snabdevanju ove kritične sirovine”, kao i da se predviđa da će potražnja u EU za litijumom do 2030. godine biti 10 puta veća od trenutne potražnje i 20 puta veća do 2050. godine. U prezentaciji je navedeno da je vizija kompanije Euro Lithium da postane glavni evropski partner za sigurno i održivo snabdevanje kritičnim sirovinama za 21. vek i dalje.

Deo pdf. prezenatcije kompanije Euro Lithium za Samit sirovina 2020.

Puno važnih podataka isplivalo za kratko vreme. Puno je pitanja na koja se čekaju odgovori. Građani moraju da znaju i motre šta im se dešava u avlijama, njivama, šumama. U međuvremenu Valjevci treba da pod budnim okom prate i razvoj situacije kod komšija Lozničana, jer njihova sadašnjost vrlo lako može postati naša skorija budućnost.