Radionica posvećena ikonostasima i njihovoj zaštiti

U valjevskom Narodnom muzeju danas je realizovana radionica “Ikonostas XIX i s početka XX veka – Savremena tumačenja i problemi zaštite”, sa ciljem transfera znanja između nauke i oblasti zaštite, kao i otvaranje perspektiva za zajedničku saradnju na preventivnoj fizičkoj zaštiti ikonostasa, koji su postali ugroženo kulturno nasleđe, a nisu detaljno istraženi i dokumentovani.

Učesnici ove jednodnevne radionice upoznati su sa novim tehnologijama pravoslavnog ikonostasa, tematskim i ikonografskim problemima, kao i sa različitim konceptima i autorima ikonopisa na srpskim ikonama. Predstavljeni su rezultati terenskog proučavanjna srpskog crkvenog slikarstva iz XIX i sa početka XX veka, koji su značajno promenili naučna saznanja o ikonostasima.

Moderatori ove jednodnevne radionice su prof. dr Nenad Makuljević, redovni profesor Filozofskog fakulteta u Beogradu, dr Ana Kostić Đekić, docent na beogradskom Filozofskom fakultetu i naučni saradnik na Odeljenju za istoriju umestnosti, Irena Ćirović, MA, asistent na Odeljenju za istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu i istraživač saradnik u Istorijskom institutu Beograd, kao u Zorica J. Marković, istoričar umetnosti-konzervator u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Valjevo.

“Suština je da se sagleda situacija oko kompleksne zaštite ikonostasa koja uključuje više faktora i saradnju više ustanova i institucija. Trebalo bi svi da imamo istu želju i cilj da se to veliko kulturno blago sačuva. Jako je važno da se ono foto-dokumentuje, veoma precizno opiše, jer se samo na osnovu preciznih opisa i dokumentacija može preduprediti situacija nestanka, krađe ili otuđenja ikonostasa”, kaže moderator ove radionice Zorica J. Marković, istoričar umetnosti-konzervator u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Valjevo.

Zorica J. Marković, istoričar umetnosti-konzervator u Zavodu za zaštitu spomenika kulture Valjevo (foto: Valjevska posla)

Prema njenim rečima Zavod za zaštitu spomenika kulture Valjevo utvrdio je 55 crkava za nepokretno kulturno dobro ili stavio pod neki vid zaštite. “Ako se u proseku na jednom ikonostasu nalazi od 30 do 5o ikona, govorimo o bogatstvu od oko 2200 ikona, o kojima, zato što smo ih zaštitili, treba da se staramo i da brinemo da ne budu uništene. Sad druge strane ima i dosta crkvenih objekata čije ikonostase nismo još uvek uveli u postupak zaštite i koji tek treba da budu evidentirani. To je jedan vrlo opsežan i kompleksan posao o kojem smo takođe diskutovali u okvisru ove radionica”, ističe Zorica J. Marković.

Ikonostas u crkvi Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila u Novom Miloševu iz 1842. godine (izvor: https://sr.wikipedia.org)

U okviru radionice otvorena su pitanja vezana za stanje dosadašnjih istraživanja u okviru institucija zaštite kulturnog nasleđa, sa akcentovanjem na formiranju centralne baze podataka, kao svojevrsne lične karte ikonostasa, sa kompletnom foto-dokumentacijom i potpunim i detaljnim opisima. Jako bitna stvar u celoj toj priči je i povezivanje i “umrežavanje” svih stručnjaka koji su uključeni u istraživanja i zaštitu ikonostasa iz perioda XIX i prvih decenija XX veka na nivou Srbije.

Organizatori radionice posvećene ikonostasu i njegovoj zaštiti su Udruženje “Akteri” iz Valjeva u saradnji sa Odeljenjem za istoriju umetnosti, Centrom za vizuelnu kulturu Balkana pri Filozofskom fakultetu u Beogradu, uz podršku Zavoda za zaštitu spomenika kulture Valjevo i Narodnog muzeja Valjevo. Realizaciju radionice finansijski je podržao Grad Valjevo.

M.P.M.