IZLOŽBA KOJA PODSEĆA NA VAŽNOST OČUVANjA NACIONALNOG IDENTITET – Nova dimenzija ličnosti nacionalne heroine i velike slikarke Nadežde Petrović

Izložba „Nasleđe – Kolekcija predmeta Nadežde Petrović” koju je povodom 150 godina od rođenja srpske heroine i slikarke priredio Etnografski muzej u Beogradu, predstavljena je valjevskoj javnosti u novootvorenom prostoru Gradske galerije.

Kako je na otvaranju izložbe podsetila Gordana Pajić, etnolog Narodnog muzeja Valjevo, Nadežda je stasala u višečlanoj patrijarhalnoj činovničkoj porodici i veoma mlada je upoznala i prihvatila ideju o važnosti očuvanja nacionalnog identiteta.

“Okružena predmetima tradicionalne kulture u porodičnom domu i sama je razvijala ljubav prema ovoj vrsti nasleđa i doživljavala to kao deo patriotske obaveze. Obrazovanje koje je sticala u Srbiji, Minhenu i Parizu, samostalnost i borba za žensku emancipaciju, nisu umaljili njeno divljenje i potrebu za isticanjem nacionalnog identiteta. I baš zbog toga svoj skromni dom u Minhenu opremila je sa stvarima koje je ponela iz domovine. Nastavak školovanja u Parizu će pored njenog umetničkog rada obelžiti i njena jugoslovenska opredeljenost i potreba za upoznavanjem javnosti sa etnološkim nasleđem njene domovine. Njen patriotizam i humani rad rezultirali su angažovanjem u osnivanju Kola srpskih sestara. I baš te aktivnosti će je odvesti na put u severni deo Makedonije gde će se upoznati sa životom pripadnika svog naroda. Zahvaljujući njenom vaspitanju i odnosu prema nasleđu, pored slikarstva i fotografije kojima se primarno bavila, ogromnu energiju i ljubav Nadežda Petrović ulaže u prikupljanje etnološkog materijala iz južnih srpskih krajeva”, otkrila je Gordana Pajić.

Nakon njene prerane smrti kolekcija je našla svoje mesto na izložbi u Lionu 1917. godine, a dve godine kasnije je otkupljuje Ministarstvo prosvete, dok je u fond Etnografskog muzeja primljena tek 1926. godine. Muzejska prezentacija „Nasleđe”, je prva izložba koja je obuhvatila sveukupnu kolekciju koju čini 125 predmeta kao što su: muški i ženski odevni predmeti proizvod domaće radinosti i zanatske izrade, nakit, fišeklije, kuburlije, peškiri, delovi veza, ikone, kao i fotografije na kojima je Nadežda Petrović u narodnoj nošnji, ali i članovi njene porodice i Nadežda sa saradnicima. Od preko 125 etnografskih predmeta koje je za života prikupila Nadežda Petrović, na izložbi u Valjevu je prikazano 48, među kojima se, po zanatskom umeću se posebno ističu prsten „stolovat” i pafte sa predstavom obnaženog Boga Bahusa, muška misiraba i ženske košulje sa teritorije Stare Srbije.

Kako otkriva autorka izložbe Jelena Sekulović, muzejski savjetnik Etnografskog muzeja, predmeti su prikupljani na prostorima južne Srbije, Skopske Crne Gore i Kosova.

“Nadežda je tokom života sakupljala etnografske predmete koji su predstavljali nasleđe, a danas je Nadežda nasleđe svih nas. Nadežda je prvo slikarka moderne, po tome je najviše i poznajemo. Kao etnolog sam radila na njenoj etnografskoj kolekciji na rasvetljavanju ovog veoma interesantnog dela njene ličnosti, ali malo znanog široj javnosti. Sama postavka je napravljena kroz život Nadežde Petrović. Dok je živela u roditeljskom domu, ona je bila okružena etnografskim predmetima, da ne zaboravimo u drugoj polovini 19. veka većina porodica u gradovima je imala deo svojih soba koje su bile nameštene sa etnografskim predmetima, delovima narodnih nošnjih i drugim. Na taj način su naši prethodnici svoj privatni prostor pritvarali u neki nacionalni domen, oni su hteli nešto time da kažu, a upravo iz takvog jednog ambijenta potiče Nadežda”, istakla je autorka izložbe koja će naredne tri nedelje biti pred očima valjevske javnosti.

Direktorka Narodnog muzeja Valjevo Jelena Nikolić Lekić poručila je na otvaranju da je ova postavka za Valjevo posebno dragocena jer je vezana za ličnost nezaobilaznu u istraživanjima i prezentaciji valjevskog kraja u Prvom svetskom ratu, ali i Valjeva kao središta epidemije tifusa 1914/15. godine kada je grad zbog blizine fronta pretvoren u veliku bolnicu.

“Nadežda Petrović (1873 – 1915) akademska slikara, nastavnica Ženske gimnazije, patriota, nesebično je pritekla u pomoć u ovim teškim trenucima. Negujući obolele i sama se razbolela i umrla u Valjevu u 42. godini, tačnije 3. aprila 1915. godine. Mnogi istoričari umetnosti smatraju da je njena poslednja slika sačuvana pod nazivom „Valjevska bolnica 1915” na kojoj su predstavljeni šatori poljske bolnice. Danas se čuva u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu. Večerašnja izložba nam otkriva još jedno, izuzetno važno polje interesovanja Nadežde Petrović, nacionalne heroine”, podsetila je prisutne Jelena Nikolić Lekić.

Goste iz Etnografskog muzeja i prisutne u Gradskoj galeriji pozdravio je i načelnik Kolubarskog okruga Viktor Micić, izrazivši zadovoljstvo što izložba nosi naziv Nasleđe.

“U novije vreme u Srbiji potrebno je negovati kulturno nasleđe i sećanje na znamenite ličnosti, na njihova dela. Nadežda nije Valjevka, ali je svoj život podredila Valjevu i Valjevskoj bolnici. U moru znamenitih ličnosti koje potiču sa ovog podneblja ona se istakla kroz svoju požrtvovanost u toku Velikog rata”, poručio je Micić i pozvao sugrađane da upoznaju drugu dimenziju ličnosti Nadežde Petrović!